Kreta – miejsce narodzin Zeusa

W Krecie można zakochać się od  pierwszego wejrzenia. Na tej największej greckiej wyspie urzekają szerokie plaże, przepiękne laguny i  malownicze zatoki z turkusową wodą, otoczone skałami. Kreta to również kolebka antycznej cywilizacji i wyspa, gdzie można podziwiać wenecką architekturę, raczyć się aromatycznym winem i soczystymi oliwkami.

Gdzie leży i jaka jest wyspa Kreta?

Kreta to największa grecka wyspa znajdująca się niemal na środku Morza Śródziemnego i najbardziej wysunięta na południe część Europy. Wyspa jest długa na 256 km, w najszerszym miejscu ma 56 km, a w najwęższym — 12 km. Powierzchnia Krety wynosi 8 450 km². Większość Krety zajmują wysokie łańcuchy górskie poprzecinane malowniczymi  wąwozami, których najwyższe szczyty znacznie przekraczają 2 000 m n.p.m. Wpływa na to dość młode pochodzenie geologiczne wyspy.

^{Górzyste tereny Krety — foto: Pixabay}

Na Krecie jest ok. 3000 jaskiń i  porośnięte bujną roślinnością równiny. Skalista linia brzegowa wyspy ma długość ok. 1040 km, a jej wybrzeże kryje wiele zachwycających plaż. Wśród nich są długie, piaszczyste lub niewielkie, kameralne plaże, otoczone skałami i ukryte w malowniczych zatoczkach.

^{Wybrzeże Krety — foto: Unsplash}

Wyspa jest najpopularniejszym regionem turystycznym Grecji, gdzie na wakacjach all inclusive chętnie wypoczywają również Polacy. Stolicą i jednocześnie największym miastem Krety jest Heraklion. Nieopodal stolicy znajduje się słynny Pałac Knossos. Kreta to także pełne wspaniałych zabytków malownicze i klimatyczne miasteczka — Rethymnon, Ierapetra, Georgioupolis, Chersonissos, Piskopiano, Stalis i wspaniała, zabytkowa Chania. Każde z nich ma do zaoferowania turystom coś wyjątkowego, dlatego będąc tu na wakacjach, wszystkie warto odwiedzić.

^{Kreta — zabytkowa Chania — foto: Pixabay}

Geologiczne dzieje wyspy

Kreta to bardzo wiekowe miejsce naszego globu. Odkryto tu ślady przodków człowieka, które mają prawie 5,7 mln lat, czyli obecnie są najstarszymi na świecie. Prawie 15 mln lat temu wyspa stanowiła część Europy Kontynentalnej i powstała z wypiętrzających się podwodnych łańcuchów górskich, a zachodnie fragmenty Krety są przedłużeniem Gór Dynarskich znajdujących się na Półwyspie Bałkańskim. Wyspa Kreta leży na płycie egejskiej, która od początku istnienia napiera na płytę afrykańską. Tarcia płyt powodują w tym rejonie częste trzęsienia ziemi. 

Naukowcy obliczyli, że wyspa jest w ciągłym ruchu. Aktualnie przemieszcza się na południe z prędkością centymetra na ćwierć wieku. Ruch wyspy odbywa się także w pionie — zachodnia jej część unosi się, podczas gdy wschodnia zanurza się w morzu. Obecnie różnice liczone są w metrach. Zachodnie, starożytne porty leżą wysoko na skałach, a wschodnie znajdują się na dnie morza.

Piękno i różnorodność Krety

Kreta zaskakuje różnorodnością krajobrazów i mnogością  atrakcyjnych miejsc, które warto zobaczyć. Szczególnie piękne są te skaliste i pełne malowniczych wąwozów. Krajobraz wyspy tworzą też pełne uroku zatoki, szerokie plaże i gaje oliwne. Z ich oliwek wytłaczana jest najlepsza oliwa na świecie. Żyzne gleby i łagodny, śródziemnomorski klimat przyczyniły się do rozwoju na wyspie rolnictwa i turystyki. Kreta to idealne miejsce na wakacje.

^{Plaża na Krecie — foto: Pixabay}

Piękno Krety oczarowało nawet legendarnego Ikara, który swój zachwyt wyspą przypłacił śmiertelnym upadkiem do morza. Podziw wzbudziła także wśród twórców reklamy batonika Bounty, którzy właśnie na Krecie, a dokładnie na plaży Vai wyglądającej jak rajska plaża na Karaibach, nakręcili tę kultową reklamę.

^{Kreta, plaża Vai — foto: Pixabay}

Kreta ma bardzo dobrą sieć komunikacyjną, dzięki której można dotrzeć samochodem lub autobusem praktycznie do każdej, nawet najmniejszej miejscowości. A warto kilka z nich zwiedzić, bo właśnie w tych niewielkich wioskach można poznać prawdziwie kreteński klimat.

Kreta w mitologii i historii

Z Krety wywodzą się mitologiczne opowieści o Tezeuszu, Ariadnie, Dedalu i Ikarze, które do dziś obecne są w europejskiej kulturze i sztuce. Jedną z największych atrakcji na wyspie jest jaskinia Dikte, w której narodził się mitologiczny Zeus.

^{Kreta, jaskinia Dikte — foto: Pixabay}

Wyspa jest kolebką jednej z pierwszych cywilizacji w regionie Morza Śródziemnego, dlatego wiele tu tajemniczych zabytków kultury minojskiej. Już w czasach antycznych wyspa wyróżniała własną kreteńską kulturą z miejscową muzyką, poezją i architekturą. Jest również mieszanką kultur: weneckiej, osmańskiej i tureckiej. Z Krety pochodził i tu spoczywa Nikos Kazandzakis, twórca Greka Zorby, najsłynniejszej postaci w literaturze greckiej. Kreteńczykiem był też wielki malarz hiszpańskiego renesansu — Domenikos Theotokopulos zwany El Greco. 

Kreta dla smakoszy greckiego jedzenia

Oprócz pogody i miejsc wartych zobaczenia, Kreta zniewala też fantastyczną regionalną kuchnią. Jedzenie serwowane w hotelach i miejscowych restauracjach jest po prostu wyśmienite. Prawdziwie oryginalne greckie smaki to uczta dla podniebienia. Sekretem kuchni greckiej jest jej prostota, wszechobecna oliwa i aromatyczne zioła.

I nie jest to tylko popularna w Polsce sałatka grecka, której niepowtarzalnego smaku próżno szukać poza granicami Hellady. W tej oryginalnej, przygotowanej na Krecie kluczowymi składnikami są ser feta i oliwki. Tu jednak pojawia się różnica, ponieważ świeża feta smakuje zupełnie inaczej niż ta, którą pod tą samą nazwą można kupić w popularnych supermarketach. Inne są też oliwki rosnące w gajach oliwnych, znajdujących się na całej wyspie. Oliwki z Krety mają wyjątkowy smak i aromat pozbawiony goryczki. Na Krecie można je polubić, nawet gdy wcześniej nie stanowiły kulinarnego przysmaku.

^{Sałatka grecka — foto: Pixabay}

W czasie wakacji na Krecie warto także spróbować koziny — mięsa, które w Polsce jest mało znane i dość trudno dostępne. Kozina ma charakterystyczny, nieco kwaskowaty, bardzo wyrazisty smak i aromat.

Turyści odwiedzający Kretę koniecznie powinni spróbować specjałów znanych jedynie na tej wyspie. To między innymi kreteńskie dakos — popularna, przepyszna grecka bruschetta, czyli chrupkie pieczywo polane oliwą, z pomidorkami oraz fetą i doprawione ziołami. Łasuchy na pewno skuszą się na słodkie ciasto filo z nadzieniem orzechowym. To kataifi – grecka wersja tureckiej baklawy. Kreta jest również ojczyzną zimnej kawy frappe i w czasie upalnego lata trudno wyobrazić sobie pobyt na wyspie bez jej orzeźwiającego smaku.

^{Kreteńska frappe — foto: Pixabay}

Wieczorami w greckich tawernach można delektować się owocami morza i lokalnym winem. Warto też spróbować nieco mocniejszego trunku — miejscowej raki.